انواع متغیر

در علم آمار، متغیرها فارغ از این‌که مستقل باشند یا وابسته، به دو گروه تقسیم می‌شوند:

*متغیرهای پیوسته (Continuous Variables) 

*متغیرهای گسسته (Discreet Variables)

متغیرهای پیوسته، متغیرهایی هستند که به بیان ساده می‌توانند بی‌نهایت عضو داشته باشند، برای نمونه سن افراد یک متغیر پیوسته است، فشار خون، قد، وزن و ... همه متغیرهای پیوسته هستند.

در تمامی آن‌ها، هر عنصر جامعه مورد بررسی، در صورتی که ابزار اندازه‌گیری دقیق باشد می‌تواند بی‌نهایت عضو را قبول نماید. برای مثال وقتی که قد شخصی را 165cm در نظر می‌گیریم، چون ابزار دقیق‌تری نداشته‌ایم به 165cm بسنده کرده‌ایم این در حالی است که بعنوان مثال قد شخص 165/2436cm است که اعداد اعشاری می‌توانند تا بی‌نهایت ادامه پیدا کنند. به همین دلیل امکان ندارد قد دو نفر یکسان باشد و متغیر قد می‌تواند بی‌نهایت عضو بپذیرد. همانطور که مشاهده می‌شود متغیرهایی مانند زمان، سن، قند خون، فشار خون، سرعت، ضریب هوشی و ... متغیر پیوسته هستند.

متغیرهای گسسته، برخلاف متغیرهای پیوسته تعداد سطوح محدودی دارند. برای مثال متغیر جنسیت دارای دو سطح زن و مرد است و هر شخص در جامعه مورد بررسی یا زن خواهد بود یا مرد، و یا متغیر سطح تحصیلات (بعنوان مثال) دارای سطوح محدودِ زیردیپلم، دیپلم و بالاتر از دیپلم است و مانند متغیر پیوسته بی‌نهایت سطح ندارد. متغیرهای نظیر جنسیت، سطح تحصیلات، تعداد فرزند، وضعیت تأهل، استان محل زندگی و... از این دسته هستند.

متغیرهای گسسته خود به دو دسته متغیرهای اسمی گسسته و ترتیبی گسسته تقسیم می‌شوند.

متغیرهایی مانند سطح تحصیلات و تعداد فرزند که بین سطوح آن‌ها یک رابطه منطقی برقرار است متغیر گسسته ترتیبی هستند برای نمونه کسی که سطح تحصیلات دیپلم دارد حتماً دارای سطح تحصیلاتِ بالاتر از کسی است که سطح تحصیلات زیر دیپلم داشته است و یا کسی که 4 فرزند دارد از کسی که 3 فرزند دارد تعداد فرزند بیشتری دارد. به این متغیرهای گسسته که بین سطوح آن‌ها یک ترتیب منطقی برقرار است متغیر گسسته ترتیبی گویند و به متغیرهای گسسته‌ای که بین سطوح آن‌ها رابطه منطقی (بزرگتر، کوچکتر، مساوی)، مانند جنسیت، تأهل، محل زندگی و... متغیر گسسته اسمی گویند.

با توجه به تعاریف فوق متغیرها به صورت ذیل تقسیم بندی می‌شوند:

حال با توجه به تعریف انواع متغیرهای آماری می‌توان دلیل وجود تکنیک‌های مختلف آماری را توجیه نمود. همانطور که گفته شد "هدف بدست آوردن رابطه میان متغیرهای مورد بررسی از طریق شناسایی تأثیر متغیرهای مستقل بر روی متغیرهای وابسته است". متغیرهای مستقل و وابسته می‌توانند هر یک از انواع پیوسته یا گسسته باشند. به عنوان نمونه در جدول ذیل موارد استفاده تعدادی از تکنیک‌های آماری بیان شده است.

			متغیر وابسته (تأثیرپذیر)
			پیوسته	گسسته
	متغیر مستقل (تأثیرگذار)	گسسته	آزمون فرضی میانگین‌ها، آنالیز واریانس و ...	جداول توافقی (X2)، مدل‌های همبستگی و ...
		پیوسته	رگرسیون، سری زمانی و ...	مدل‌های گسسته